Sokollu Mehmet Paşa Kervansarayı’nın batı kısmında, kıyıdan 700m uzaklıkta, etrafı hendekle çevrili olan Payas Kalesi yer alır. Payas Kalesi, bulunduğu yerde çok eskiden kalma Haçlılar tarafından inşa ettirilmiş hacıların güvenliğini sağlamakla görevli Tapınak Şövalyelerinin kontrolü altında hizmet görmüş, harap vaziyette ki kale kalıntıları üzerine, Osmanlı İmparatorluğu tarafından, temelleri tamir edilemeyeceği anlaşılınca (1567 – 1571) aslına sadık kalınarak yeniden inşa edilmesi ile bugünkü şeklini almıştır. Külliyeye çok yakın olan Payas Kalesi, fiziki konum itibariyle külliyenin doğu kanadındaki kervansarayın simetrik olarak dengeleyici unsuru gibi durmaktadır. Mimar Sinan’ın, külliyenin planını kaleyi de hesaba katarak tasarladığı ve kaleyi külliyenin bir parçası gibi değerlendirdiği anlaşılmaktadır. Payas Kalesi yapıldığı dönemde Sürre Alaylarını, ticaret kervanlarını koruyan bir karakol ve ileri sefer karargahı olarak hizmet vermiştir. Vatan şairi Namık Kemal s...